آتش در بنای مذهبی تاریخی نتردام پاریس

آتش در بنای مذهبی تاریخی نتردام پاریس

, نماد بزرگترین تغییرات تاریخی هزار ساله

آتش در بنای مذهبی تاریخی نتردام پاریس ,اندکی پیش از ساعت 19 به وقت محلی روز 15 آوریل 2019 در بخش شرقی ساختمان آغاز شد و به سرعت تمام سقف بنا را سوزاند. اندکی پس از آغاز آتش سوزی تمام سقف ساختمان فرو ریخت و همراه آن فلش (مناره) بلند بنا و ناقوس کلیسا فرو افتاد و شعله های حریق به بخش غربی کلیسا و حاشیۀ درب‌های وردی اصلی نیز سرایت کرد. با این حال آتش نشانان موفق شدند دامنۀ آتش را در این بخش محدود سازند و از سوختن آن جلوگیری کنند. کلیسای جامع نتردام پاریس از چندی پیش در دست مرمت بود.

notre dame de paris

فروریختن سقف، ناقوس و منارۀ ساختمان خسارات فراوانی به بنا وارد کرده است، اما ارزیابی های اولیه حاکی از آنست که ساختار سنگی بنا آسیب گسترده نخورده است.

Incendie de Notre-Dame de Paris

موزۀ کلیسای نوتردام پاریس دارای اشیاء و اسناد بی همتا و پرارزشی است که بخشی از آنها به گفتۀ معاون شهردار پاریس بلافاصله پس از آغاز آتش سوزی به محل شهرداری و موزۀ لوور پاریس منتقل شده است. با این حال، آثار بسیاری بی نظیری چون ویترای (شیشۀ نقشینه) های زیبای بنا آسیب‌هائی دیده‌اند که البته هنوز فرصت ارزیابی آن فراهم نیامده است.

Les vitraux des rosaces de Notre-Dame de Paris

در آتش سوزی کلیسای نُتردام پاریس آثار صدها سال تاریخ , فرهنگ ملی و جهانی در طی چند ساعت به خاکستر تبدیل شد. سقف شمالی کلیسا با مساحتی معادل هزار متر مربع و اسکلت چوبی و شاه تیر های بلوطی آن که در سال 1220 تراشیده شده بود نیز به خاکستر تبدیل شد.شیشه های منقوش به نقوش زیبایی که ساختهٔ دست ماهرترین پیشه‌وران قرن سیزدهم بودند نیز در اثر حرارت آتش فروریختند.

notre dame de paris

کلیسای نتردام پاریس تنها یک ساختمان مذهبی نیست، بلکه یک بنای تاریخی پراهمیت فرانسه به حساب می‌آید. این ساختمان که امسال 856 ساله شد با رمان معروف ویکتور هوگو، «گوژپشت نتردام»، در سراسر جهان شناخته شده است و یکی از مهمترین بناهائی به شمار می‌رود که کلیۀ جهانگردانی که به پاریس سفر می‌کنند به بازدید از آن می‌شتابند.

در چشم بهم زدنی میراث نبوغ معماران و صنعتگران قرون وسطی در برابر دیدگان غم زده و اشک آلود میلیون‌ها فرانسوی و غیرفرانسوی در سرتاسر جهان از میان رفت.

 

اما این اولین باری نیست که کلیسای جامع نوتردام پاریس آتش سوزی را تجربه کرده و دستخوش خرابی می شود. در سال 1163 میلادی ، برای نخستین بار دستور بازسازی این کلیسا را اسقف پاریس ، “موریس دو سولی”   صادر کرد. در این دوره ، بازسازی کلیسای نتردام  107 سال به درازا کشید و بهترین معماران دوران “سن لویی” در خلق این شاهکار تاریخی شرکت کردند. هنرمندان رنسانس، معماری این بازسازی را ” گوتیک ” (سبکی مذهبی متشکل از مجسمه سازی، نقاشی، رنگ آمیزی شیشه‌ها ، نقاشی با آبرنگ روی گچ و دستخط‌ها ) نامیدند و با کراهت به عنوان یک صفت منفی از آن یاد میشد.

با این حال، کلیسای نُتردام به تنهایی آئینهٔ نبوغ و روشنایی قرون وسطایی است که در آن توانایی های فنی در خدمت یک معماری قدرتمند به کار گرفته شده است. مهمترین هدف این معماری وارد کردن نور به داخل شبستان از طریق دیوارهای بلند شده است.

نباید فراموش کرد که در مسیحیت نور نماد خدا است. در این حال، نقش سه گل که نمای بیرونی کلیسا را می آراید ، نماد روشنایی و امید به جامعه ای است که جهشی بی سابقه را در عرصه های اقتصاد، فرهنگ و شهرسازی تجربه می‌کند.

معماری کلیسای جامع نتردام پاریس اثر طبقهٔ پاریس نشین در اوج خلاقیت آن طی قرون وسطی است و با توسعهٔ کسب و کار و تجارت میان دریای بالتیک و مدیترانه ارتباط مستقیم دارد.

در ابتدا برخلاف تصور عموم کَتدرال ها ” cathédrale ” نه خصلتی دینی، بلکه کارکردی اداری و خصوصیتی شهری داشتند. نخستین کلیساهای جامع در اروپا و فرانسه در قرن چهارم میلادی و عمدتا به عنوان جایگزین معابد رومی ساخته شدند. به همین دلیل غالب این کَتدرال ها بر ویرانه های معابد قبل از مسیح ساخته یا بازسازی شده اند. ساختن کلیساهای جامع پیوند مستقیمی با توسعهٔ مسیحیت و قدرت کلیسا نیز داشت.

مبتکر سبک معماری ” گوتیک ” که در ساختن کلیساهای جامع به کار گرفته شد یک راهب مسیحی فرانسوی در شهرک “سن دُنی ” ، به نام “سوژر” بود. معماران کلیسای نُتردام که عمیقا متاثر از فرهنگ اسکولاستیک بودند، یعنی فرهنگی مبتنی بر روشنایی و نظام طبقه‌بندی شدهٔ امور، می‌کوشیدند کل دانش مسیحی، و علوم طبیعی و تاریخی را در خدمت ساختن کلیسای نُتردام به کار بگیرند.
قرون دوازده و سیزده میلادی که مصادف است با آغاز احداث کلیسای نتردام دوره رشد بی سابقه کتدرال ها در سرتاسر اروپا است و این رشد به سه تحول بزرگ تاریخی گره خورده است.

بین قرن های دهم و چهاردهم میلادی جمعیت اروپا بیش از دو برابر افزایش یافت.رشد بی سابقه جمعیت اولین تحول بزرگ در این قرون بود. در این دوران جمعیت فرانسه از شش میلیون نفر به هجده میلیون نفر رسید. این رشد بی سابقه ساختن کلیساهای بزرگ را برای جای دادن جمعیت های بزرگ مومنان الزام آور ساخته بود. به عنوان مثال، کلیسای جامع شهر ” آمیین” در فرانسه می توانست ده هزار نفر یعنی کل جمعیت شهر را در خود جای دهد.

شکوه و عظمت کتدرال ها، به ویژه کلیسای نتردام پاریس نماد قدرت و نفوذ کلیسا و همچنین شهرهای جدید و طبقهٔ اصلی آن یعنی طبقهٔ نوپای بورژوا بود. در سال 1163 کلیسای نتردام با سقفی به ارتفاع 35 متر بلندترین کلیسای جامع اروپا به شمار می‌رفت.
در واقع، ساختن کتدرال ها به پول و سرمایه های بسیار نیاز داشت و خود به تنهایی نشانهٔ ثروت و مکنت کلیسا و طبقهٔ جدید شهرنشین بود. سازندگان کلیسای جامع پاریس، همانند سایر کاتدرال ها، کارگران مزدبگیر بودند و معماران آن باصطلاح آن زمان «دستمزدهایی طلایی» دریافت می‌کردند. به همین خاطر سومین تحول بزرگ تاریخی که همزمان است با برآمدن و رشد بی سابقه کتدرال ها استقلال شهرها نسبت به فئودال ها بود که تا قرن هفدهم همچنان در قصرها و زمین های بزرگ خود در خارج از شهرها زندگی می کردند .

به عنوان یکی از شاهکارهای میراث مهم بشریت، کلیسای نُتردام سیمای واقعی قرون وسطائی است که سده هجدهم به غلط آن را تماماً مترداف سیاهی و تباهی معرفی کرده بود. البته، کلیسای نتردام طی سده ها همگام با ذوق زمانه و نیازهای دوره های تاریخی تحوّل و تطبیق یافته است. مرمت کلیسای نُتردام به ویژه از سال 1844 گویای همین تاریخ طولانی تحول و تطبیق دایمی است و ای بسا خاکستر شدن بخشی از آن آئینهٔ فروپاشی یک دورهٔ تاریخی باشد که از آن عنصر امید و روشنایی رخت بر بسته است.

بازسازی کلیسای نتردام پاریس

آتش سوزی که دوشنبه بعداز ظهر پانزدهم آوریل به نابودی تیرهای چوبی، مناره و سقف کلیسای نُتردام منجر شد سخت ترین آزمونی است که این بنای تاریخی از زمان پایه ریزی‌اش تا امروز متحمل شده است.
ساعاتی پس از مهار آتش سوزی، امانوئل ماکرون،رئیس جمهوری فرانسه، در پیامی توئیتری وعده داد که کلیسای نُتردام زیباتر از گذشته و طی پنج سال بازسازی خواهد شد. نخست وزیر فرانسه، ادوار فیلیپ، در شورای وزرا اعلام کرد که قصد دارد برای بازسازی منارهٔ کلیسا کنکوری بین المللی برگزار کند. او از بازسازی کلیسای نُتردام پاریس به عنوان چالشی غول آسا و مسئولیتی تاریخی برای نسل های کنونی و آینده یاد کرد.

با این حال، به گفتهٔ کارشناسان اولویت در حال حاضر ایمن نگاه داشتن بنای شدیداً آسیب دیده نُتردام است و برای این منظور باید سریعاً سقف سوختهٔ شبستان را پوشاند و اطراف آن را با داربست احاطه کرد. آتش سوزی از قابلیت این بنای تاریخی برای تحمل وزنی جدید کاسته است و محاسبهٔ وزنی که سقف جدید بر آن تحمیل خواهد کرد نیازمند زمان است. برای نمونه، پیش از شروع بازسازی بنای نُتردام باید حجم زیاد آب هایی که طی دو روز برای مهار آتش روی آن ریخته شده، خشک شود و خشک شدن این آب ها نیازمند یک سال زمان است.

عامل دیگری که بازسازی کلیسا نُتردام را به تاخیر می اندازد بازار در هم پیچیده ساخت و سازی است در پایتخت فرانسه است. به دلیل احداث خط بزرگ مترو ( پاریس اکسپرس ) و ساختن و آماده کردن تجهیزات بازی‌های المپیک فرانسه، لیست کاری « کَیه دو شارژ , cahier des charges » تمام دفاتر مهم ساخت و ساز فرانسه پر شده است. افزون بر این، بازسازی نتردام نیازمند کارگران ماهر درودگر، سنگتراش و سقف ساز است و فرانسه در این سه عرصه با کمبود کارگر روبرو است، زیرا این فنون متعلق به دوره های تاریخی گذشته اند.

در بازسازی سقف کلیسا، کارشناسان معتقدند که تیرک های سقف باید به شکل اولیه آن ساخته شوند. اما، به فرض اینکه بتوان چوب بلوط لازم را برای این کار در فرانسه یافت، خشک شدن چوب‌ها پیش از تراشیده شدن به دو تا سه سال زمان محتاج است. سخت است در مدتی کوتاه بنایی را که طی سده ها ساخته شده از نو بازسازی کرد.