شهر اصفهان که از نظر شکوه زیبایی و بهره مندی از هنر و سرزندگی به نصف جهان مشهور است یکی از بهترین مقاصد گردشگری در ایران است که با آب و هوای معتدل و خوب خود در هر فصلی از سال پذیرای گردشگران و مسافران زیادی است. اصفهان با انواع جاذبه های گردشگری خود جوابگوی هر نوع سلیقه ای خواهد بود.جذابیت شهر اصفهان نه تنها بدلیل وجود اماکن و بناهای تاریخی بسیار زیادش یا حتی مراکز تفریحی آن است بلکه جاذبه های طبیعی آن برای طبیعت گردان و غذاهای متنوع و خوشمزه آن نیز جذابیت های خاص خود را دارند.
در اصفهان معماری های باشکوه اسلامی ایرانی ثبت شده و ثبت نشده در میراث جهانی یونسکو بسیاری وجود دارد. مساجد زیبا با گنبد های فیروزه ای و مناره های زیبا ،کاشی کاری های زیبا جذاب و بی همتایی همچون مسجد شیخ لطف الله ، پل های زیبایی مانند پل خواجو،برای آشنائی با 16 مورد از مراکز گردشگری تاریخی اصفهان در ادامه این مطلب با ما همراه باشید .
مراکز گردشگری تاریخی اصفهان ,
بناهای تاریخی اصفهان که نباید از دست بدهید
موارد ذیل را در این مطلب خواهید خواند.برای دسترسی سریعتر به مطلب مورد نظر خود بر روی تیتر کلیک کنید.
1- میدان نقش جهان
2- مسجد شاه
3-مسجد شیخ لطف الله
4- بازار قیصریه
5- کاخ عالی قاپو
6- پل خواجو
7- سی و سه پل
8- کاخ چهل ستون
9- مسجد جامع اصفهان
10-چهارباغ عباسی
11- کاخ هشت بهشت
12- مسجد چهارباغ اصفهان
13-آتشگاه اصفهان
14- منارجنبان
15- کلیسا و موزه وانک
16- حمام علی قلی آقا اصفهان
1- میدان نقش جهان
یکی از اماکن دیدنی اصفهان میدان نقش جهان است که به جرات می توان گفت یکی از بزرگترین و زیباترین میدان های جهان محسوب می شود. این میدان برای اولین بار و در مساحتی کمتر در دوران تیموریان ساخته شد,در دوران صفویان که اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب شد ; این میدان با طول 507 متر و عرض 158 متر و به شکل کنونی یعنی با چهار اثر تاریخی اصفهان شامل مسجد شیخ لطفالله، مسجد شاه، سر در بازار قیصریه و کاخ عالی قاپو که در چهار ضلع این میدان قرار گرفته اند ، در آمد. به مرور زمان و با انتقال از اصفهان به شیراز،اهمیت میدان نقش جهان روز به روز کمتر شد.تا اینکه با روی کار آمدن دولت پهلوی تمامی بناهای پیرامون میدان به صورت کامل تعمیر و بازسازی شدند.
2- مسجد شاه
اصفهان شهر بناهای ملی و مذهبی است و مسجد شاه که به نامهای مسجد جامع، مسجد سلطانی و مسجد امام نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به شمار میرود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشیکاری در قرن یازدهم هجری است كه به دستور شاه عباس اول ، توسط استاد علي اكبر اصفهاني احداث گردیده است .
ارتفاع گنبد خارجي از كف مسجد 50 متر مي باشد . کتیبه های مسجد، توسط خطاطان و خوشنویسان مشهور دوران صفويه مزين شده است . تمام سطوح جرزها و ديوارها و گنبد و مناره ها و طاق نماهاي داخلي و خارجي مسجد از كاشيهاي هفت رنگ و معرق پوشيده شده است . نقوش اين كاشي كاريها «گل و بوته ها» به صورت مجرد و رمزي ظاهر مي شود .
3-مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله شاهکار معروف معماری و کاشی کاری دوران صفوی است که در قسمت شرقی میدان نقش جهان در مقابل عمارت عالیقاپو و در همسایگی مسجد امام قد علم کرده و یکی از چهار بنای تاریخی در این میدان است.مسجد شیخ لطف الله در طول سالهای 1603- 1619 به عنوان بخشی از مجتمع میدان نقش جهان به دستور شاه عباس اول و به دست معمار زبردست محمدرضا اصفهانی ساخته شد.این مسجد قرن یازدهمی , مخلوطی از شکل مدرن و تزئینات داخلی و خارجی کاشی، مسجد شیخ لطف الله یکی از پر بازدید ترین مراکز گردشگری تاریخی اصفهان دانست.
4- بازار قیصریه
بازار قیصریه، بازاری که در بافت تاریخی اصفهان واقع شده است. این بازار در گذشته به نام بازار سلطانی نامیده میشده است و در دوران صفویه جزو بزرگترین بازارهای عصر خود بوده است. بازار قیصریه قسمت قدیمی شهر اصفهان به نام کهنه میدان (میدان قیام امروزی) یا اصفهان عصر سلجوقی را به بخش جدید اصفهان در دوره صفویه وصل میکرده است.
این بازار از بزرگترین و با شکوهترین بازارهاى اصفهان است، در وسط بازار محوطه بزرگ مدور شکلى است کـه گنبد زیبایی دارد و در طرف مغرب کاروانسراى با شکوه شاهى قرار دارد که دو طبقه و داراى تقریبا 150 حجره است.
سردر بازار قیصریه اصفهان یکی از ارزشمندترین مراکز گردشگری تاریخی اصفهان و یکی اثرات برجای مانده از دوره صفوی است. به طور کلی ساختار بازار قیصریه در سه طبقه ساخته شده بود که طبقه دوم بازار مربوط به امور دفتری و بازرگانی بوده و طبقهی پایین دکانهای اصناف مختلف در کنار هم مستقر شده بودند. از این بازار بزرگ، بازارهای دیگری منشعب میشوند که برخی از آنها هنوز نیز فعال هستند. طبقه سوم بازار که امروز تخریب شده است در گذشته نقاره خانه بوده است.
5- کاخ عالی قاپو
کاخ عالی قاپو ,به ترکی به معنی «درگاه بلند» یک کاخ بزرگ در بخش غربی میدان نقش جهان، یکی از جاذبه های مهم گردشگری تاریخی اصفهان است. نام قصر به معنای “دروازه امپراتوری” است – عالی قاپو در مقابل دو کاخ عصر صفوی ایستاده است.این عمارت به دولتخانه مباركه نقش جهان، قصر دولتخانه نیز معروف میباشد.کاخ عالی قاپو بین سالهای 1611 و 1629 به عنوان بخشی از مجتمع میدان توسط تصمیم شاه عباس و معماری آن تحت نظارت شیخ بهایی ساخته شد. کاخ عالی قاپو به معنای محل اقامت شاه و نماد قدرت خود است.
کاربری اصلی این فضا و هدف از ساخت آن این بود که یک هسته مرکزی جهت حل و فصل امور کشور و دربار پادشاه بوجود آید و از این رو است که مورخین معاصر و شاه عباس اول از آن با نام دولتخانه مبارکه نقش جهان یاد کردهاند. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطفالله واقع شدهاست. ارتفاع آن 48 متر است و 6 طبقه دارد که با راهپلههای مارپیچ میتوان به آنها رسید.
در طبقه ششم این کاخ تالاری قرار دارد که به آن اتاق صوت میگویند. این تالار به گونهای ساخته شده است که مانند استودیوی ضبط، طنینهای اضافی را از صدا میگیرد و اصوات را به شکل صاف به تمام قسمتهای تالار میرساند. همه جای این تالار گچبریهای زیبا به شکل جام و صراحی است.
6- پل خواجو
یکی از بی نظیر ترین معماری های زمان شاه عباس دوم صفوی; پل خواجو است که بر روی زاینده رود ساخته شده ، اسم دیگر این پل بابا رکن الدین بوده و جهت تنظیم و سد کردن جریان وشدت آب رودخانه زاینده رود استفاده میشده است کرد، سازه این پل از نظر معماری بسیار مستحکم و متقارن است.
دقیقا در وسط این پل ساختمانی برای اقامت موقتی شاه و خانواده اش به نام بیگر بیکی بنا شده که هم اکنون نیز وجود دارد و زیر سقف طاق های آن نقاشی های بی نظیری وجود دارد که نمایانگر هنر و شکوه تمدن در آن زمان بوده است. نام پل خواجو، تحریف كلمه «خواجه» است كه به مناسبت لقب بزرگان و خواجههای عصر صفوی نام گذاری شده است.
7- سی و سه پل
یکی از مشهورترین مراکز گردشگری تاریخی اصفهان سی و سه پل یا پل اللهوردیخان است که با 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض، توسط الله وردی خان اوندیلادزه بر روی زاینده رود و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و محل برگزاری مراسم جشن آب پاشان و همچنین مراسم خاج شویان ارامنه اصفهان در دوره صفویه بوده است. در عصر صفوی، نوروز 7 شبانهروز در کنار سیوسهپل جشن گرفته میشد. در این ایام سی و سه پل را چراغانی میکردند و بعضیاوقات شاهعباس دستور گل ریزان این پل را میداد.
جهانگردان زیادی سی و سه پل را شاهکاری در معماری ایران میدانند؛ از جمله آنها میتوانیم به پرسی سایکس اشاره کنیم که سی و سه پل را یکی از پلهای درجه اوّل جهان خوانده است، شاردن آن را شاهکار معماری و شگفت آفرین و دن گارسیا آن را از بهترین آثار معماری ایران خواند. و به قول لرد کرزن «انسان هیچ انتظار ندارد برای دیدن آنچه که روی هم رفته میتوان آن را باشکوهترین پل دنیا نامید، ناچار از مسافرت به ایران باشد.
8- کاخ چهل ستون
کاخ چهل ستون هم مانند بسیاری دیگر از مراکز گردشگری تاریخی اصفهان محصول دوران باشکوه صفوی است. این کاخ در شرق خیابان چهار باغ پایین، جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش جهان قرار گرفته است.
در معماری این کاخ تلفیقی از معماری چینی، ایرانی و فرنگی لحاظ شده است، این کاخ شامل یک ایوان اصلی شرقی می باشد که این ایوان شامل دو بخش که یکی بر 18 ستون چوبی و بلند استوار است و دیگری بر چهار ستون وسط که روی 4 شیر سنگی قرار گرفته که حجاری آن ها به گونه ایی بوده که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می شود.
9- مسجد جامع
این مسجد یک موزه معماری اسلامی است: از سده ی 11 تا قرن 18 میلادی از سبک سنتی دوره سلجوقی (1051تا 1220)، از طریق دوره مغول (1220-1380) و به دوران صفويه است. یک ساختمان از مراکز گردشگری تاریخی اصفهان است که 9 قرن از معماری مقدس ایران را نشان می دهد، با آرک های بافته شده، حکاکی های مصنوعی و یک سنگ مرمر است.
بدون شک مسجد جامع یک گنج معماری و یکی از باشکوه ترین ساختمان های جاذبه های گردشگری اصفهان است، معماری مسجد بسیار پیچیده و ساخته شده در دوره های مختلف است، از این رو یک نمایشگاه هنری متعلق به دوران مختلف است. مسجد که اغلب در زمان های مختلف ساخته شده است آسیب دیده و بازسازی شده است. بخش اصلی متعلق به قرن یازدهم از دوران سلجوقیان است. بعدا توسط مغول ها به طور گسترده ای تعمیر می شود.
10-چهارباغ عباسی
یکی از مسیرهای پیاده روی در طول شهر اصفهان که از سایه سار درختان نیز عبور کنید چهارباغ بهترین است. در شهر اصفهان چهارباغهای بسیاری وجود داشته که از زیباترین آنها همین چهارباغ عباسی است.
خیابانی که سراسر آن را درختان سبز و زیبا در برگرفتهاند. چهارباغ عباسی از سی و سه پل شروع میشود و به سمت شمال شهر میرود. در دورههای بعد چهار باغ دیگری ایجاد شد که آن را چهارباغ پایین مینامند. این مسیر به سمت جنوب شهر اصفهان میرود و سی و سه پل نقطه اتصال این دو مسیر زیبا است.
11- کاخ هشت بهشت
کاخ تاریخی هشت بهشت اصفهان در سال 1080 هجری قمری، در دوران شاه سلیمان صفوی احداث گردیده است. کاخ هشت بهشت در دوره ی خود از زیباترین کاخ های جهان محسوب می شد.باغ هشت بهشت اصفهان در زمان شاه عباس صفوی، در نزدیکی باغ بلبل و دولت خانه ی صفوی، احداث شده است. برخی تاریخدانان و پژوهشگران در نوشته های خود در مورد علت ساخت این بنا نوشته اند که شاه سلیمان، هشت بهشت را برای اقامت هشت سوگلی حرم پادشاه ساخته و 4 نفر از آنها را در طبقه همکف و 4 نفر دیگر را در طبقه اول جای داده بود.
این باغ در زمان شاه صفی، شاه عباس دوم و شاه سلیمان مورد استفاده قرار می گرفت.
عمارت دو طبقه ی کاخ هشت بهشت دارای طاق هایی زیبا و تزئینات فوق العاده خاصی است. بنای هشت بهشت یکی از نمونه های منحصر به فرد معماری دوران صفویه می باشد. این بنا از بدو احداث با نام هایی از قبیل: « کاخ هشت بهشت »؛ « هشت به هشت »؛ و « هشت در بهشت » خوانده می شد.
12- مدرسه چهارباغ اصفهان
در ضلع شرقی خیابان چهار باغ بنای باشكوه نفیسی است كه یکی از آخرین بناهای مهم و باعظمتی است كه در عصر صفویان در اصفهان ساخته شده است. این مدرسه که به نامهای مدرسه سلطانی و مدرسه مادر شاه نیز نامیده میشده ،در زمان سلطنت شاه سلطان حسین آخرین حكمران سلسله صفوی احداث گردید.تاریخ شروع ساخت این عمارت 1116 هجری قمری و اتمام آن در سال 1126 هجری قمری است.
این بنای تاریخی در اصفهان که بعنوان كلكسیون كاشیكاری نیز شناخته میشود ، جهانگردان و سیاحان و بازدید كنندگان خارجی را بیش از دیگر آثار تحت تاثیر جاذبه های خود قرار داده است. چنانکه در نوشته ها وخاطرات خود این مدرسه را با عباراتی همچون سحر آمیز، جذاب و دلپذیر توصیف كرده اند. از جمله سیاحان : اوژن فلاندن ،دیولافوا ، كنت دو گو بینو هستند كه مدرسه چهارباغ را شاهكار مسلم معماری دوران صفوی به حساب آورده اند.
بطور كلی مدرسه چهارباغ كه به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده است با 8500 متر مربع مساحت از آثار مهم و با ارزش عصر صفوی است كه در اواخر حكومت این خاندان دراصفهان ساخته شده است .
مدرسه چهار باغ اصفهان كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی مدرسه علمه امام صادق نامگذاری شد در حال حاضر به آموزش طلاب علوم دینی و حجره های آن نیز همانند عصر صفویه به اقامت طلاب اختصاص دارد.
13-آتشگاه اصفهان
یکی دیگر از مراکز گردشگری تاریخی اصفهان متعلق به دوران ساسانی به نام آتشگاه است. آتشگاه اثری باستانی و کهن بر فراز کوهی به این نام قرار دارد. درگذشته آتشکده ها محل انجام مراسم مذهبی و حفظ و نگهداری آتش مقدس بوده است.
درباره ی تاریخ دقیق احداث این آتشگاه، اطلاع دقیقی در دسترس نیست، اما تاریخ شناسان دریافته اند که این بنا در طول تاریخ دارای کاربرد بوده است. بنای آتشگاه استوانه ای شکل و خشتی است. این آتشگاه در محلی واقع شده که کاملا مشرف به اطراف است .هفت پنجره بزرگ و یک در ورودی دارد و در طراحی آن به این نکته توجه شده، که آتش مقدسی که در آن افروخته می شود، از بیرون قابل رویت باشد.
14- منارجنبان
منارجنبان از دیگر مراکز گردشگری تاریخی اصفهان واقع در خیابان شیخ بهایی، 5 کیلومتر خارج از مرکز شهر است. منارجنبان یا “مناره های معلق” که در سال 1316 میلادی ساخته شده است. این مکان دارای قبری است که بقایای عارف عامی عبدالله عبن محمد ابن محمود را نگه می دارد.
در حالی که آرامگاه خود او دارای معماری جالبی است، جاذبه اصلی این است که دو مناره یا برج های کنار قبر قرار دارند و تکیه بر یکی از برج ها و تکان دادن آن باعث می شود بعد از یک یا دو دقیقه، مناره دوم، که حدود 10 متر فاصله دارد، تکان بخورد. این پدیده عجیب و غریب هر روز صدها بازدید کننده را جذب می کند. این مناره دوقلو متعلق به یک مسجد قرن چهارم مغول است.
15- کلیسا و موزه وانک
کلیسای وانک که بزرگترین کلیسای جلفاست , به نام های سن سور و آمنا پرکيچ نيز ناميده می شود. اين کليسای با شکوه در زمان شاه عباس دوم در اراضی باغ زرشک احداث شد. اين کليسا دارای گنبدی عظيم ، ديوارهای رفيع و طاق های بلند و زيباست که در حال حاضر محل اقامت خليفه ارامنه ايران و هندوستان می باشد.
نماز خانه اصلی کليسا به شکل متوازی الاضلاع بوده و شامل دو قسمت چهارگوش است که قسمت اول شبستان بنا و قسمت دوم که زير گنبد خانه است محل اجرای مراسم و سرودهای مذهبی است. ديوارهای نماز خانه را کاشی های خشتی چند رنگ فرا گرفته است.سقف ها و دیوارهای عبادتگاه کلیسای وانک با نقاشی های بسیار زیبایی پوشیده شده است، این نقاشی ها همه روایت ها و تصاویری از انجیل هستند و در میان آن ها می توان به تصاویری از تولد عیسی و بهشت و جهنم اشاره کرد.
دور تا دور گنبد داستان خلقت آدم و حوا است که به وسيله نقاشان ارمنی ترسيم شده اند. بر محراب بسيار زيبای کليسا نيز تصاويری از جمله تصوير حضرت مسيح (ع) نقاشی شده است.
کليسای وانک دارای تأسيسات مختلفی مانند موزه و کتابخانه است. موزه کليسا در سال ۱۹۰۵ ميلادی ساخته شد. اشيائی که در سالن های آن به معرض تماشای بازديد کنندگان گذاشته شده اند شامل تابلوهای نقاشی کار نقاشان اروپائی است که به کليسا اهداء کرده اند.همچنین در موزه ی این کلیسا اشیا و کتاب های قدیمی مانند: نسخه های خطی و تابلوها، سازها، زیورآلات، منسوجات و…نگهداری می شوند.
16- حمام علی قلی آقا اصفهان
حمام علیقلی آقا یکی از صدها حمامی است که در دل محله های قدیمی اصفهان با معماری بی نظیر ، نقوش و گچبریهای بجا مانده در طاق ها و دیوارهای حمام و نمایش آنها به صورتی که بیشتر به چشم بیایند و جداسازی مناسب فضاها برای جلوگیری از هدر رفتن گرما که نشان از ذوق و درایت سازندگان حمام دارد، چشم هر گردشگری را می نوازد.
حمام علیقُلیآقا در منطقه بیدآباد اصفهان به وسیله علی قلی آقا از درباریان دو پادشاه صفوی، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی در مجموعهای که خود، بانی آن بوده، به سال 1125 هجری قمری ساخته شدهاست. این حمام از نوع معماری سبک اصفهان در اواخر عصر صفوی است.
این بنا هم اینک (پس از بازسازی و ترمیم) به صورت موزه مردمشناسی در معرض دید عموم گردشگران قرار گرفتهاست.علی قلی آقا سازنده مسجد علیقُلیآقا و برادرش خسرو آقا سازنده حمام خسرو آقا است. این دو از خواجه سرایان سرشناس و نیکوکار بودهاند.
منبع :